პრომოთეიზმი 1

პრომეთე ქმნის ადამიანს

ეტიენ კოპო, პრომეთეული მოძრაობა (აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთისა და თურქულ-ირანული სამყაროს კვლევის რევეულები,  პარიზი, ნომერი 16, 1993 წლის ივლის-დეკემბერი)

«პრომეთეიზმი» თავიდან განისაზღვრა როგორც საბჭოთა კავშირიდან არარუსი ლტოლვილების მოძრაობა. ის გაჩნდა 1917 წლის რევოლუციის დროს გაჩენილი დამოუკიდებელი რესპუბლიკების მარცხიდან. დასავლეთ ევროპის დედაქალაქებმა მაშინ მიიღეს ამ რესპუბლიკების ყოფილი ხელმძღვანელები რომლებმაც წითელი

პრომოთეიზმი 2

ლტოლვილობის გზები-პარიზი, ბერლინი, ვარშავა:

ლტოლვილთა მეორე ჯგუფი ჩავიდა პირდაპირ ევროპაში. ამ ჯგუფში იყვნენ თათრები სადრი მაკსუდი ( არსალი), ა. იშაკი ( ტატარ) და აზერბაიჯანელი ჰილალ მიუნში. აიაზ იშაკი 1925 წლიდან იყო ბერლინის ლტოლვილთა ერთ-ერთი ლიდერი. ის უეჭველად იყო პრომეთეული მოძრაობის ერთ-ერთი ლიდერი. ჰილალ მიუნში იყო ბერლინის აზერბაიჯანული სათვისტომოს ერთ-ერთი თავმჯდომარე.

  ამას გარდა ბერლინში იყვნენ 1919 წლის სამშვიდობო კონფერენციისთვის ჩასული ცნობილი აზერბაიჯანელები რომელთა შორისაც იყო პარტია იტიფაკ-ალ-მისლიმინის დამფუძნებელი, რუსეთის იმპერიის ორი სახელმწიფო

პრომოთეიზმი 3

  პრომეთეს ცხოვრება:
მოძრაობას თავიდან განასახიერებს ჟურნალი. ის გამოდის 12 წლის განმავლობაში და ითვლის ასეულობით ავტორს,რომელთა უმრავლესობაც ერთი-ორჯერ თუ დაიბეჭდა. მათ შორის 15-ოდე ავტორი შეიძლება ჩაითვალოს რეგულარულ თანამშრომელად და მათ სულ მცირე ათ-ათი წერილი აქვთ გამოქვეყნებული.

პრომოთეიზმი 4

აზერბაიჯანის დელეგაცია 
პარიზში.

პრომეთეული პროექტი : კავკასიის კონფედერაცია:
ერთგვარი კავკასიური კონფედერაცია არსებობდა 1918 წლის მაისში დამოუკიდებლობის გამოცხადებამდე. იდეა ხელახლა გაჩნდა პარიზში 1924 წელს. ოქტომბერში და ნოემბერში შეიკრიბნენ აზერბაიჯანის, საქართველოს და ჩრდილო კავკასიის წარმომადგენლები; მათ წარმოიდგინეს უმაღლესი სახელმწიფოებრივი ფუნქციების გაერთიანებით საკმაოდ მჭიდრო ფედერატული ფორმის შექმნა «საბჭოთა საოკუპაციო ჯარებისაგან განთავისუფლების შემდეგ». 
ამ ოცნების ახდენამდე მათ დაადგინეს «საზღვარგარეთ მყოფ ორგანოთა მოქმედებების გაერთიანების აუცილებლობა».

პრომოთეიზმი 8

წიგნი „მუსტაფა 
ჩოკაი პრომეთეულ 
მოძრაობაში ( ფრანგულად)

დასკვნა: თურქ მემარცხენეთა დუმილი «მოძმე ხალხების» შესახებ :
შეიძლება ვცადოთ ამ პერიოდის ანალიზის მოხაზვა და ზოგადად გარკვევა იმისა თუ რამ განაპირობა პრომეთეელების ნაწილის, როგორც წესი დემოკრატების და ხშირად მემარცხენეების დაკავშირება ნაციზმთან ან ნაციზმის იმედის გაჩენა. რამ განაპირობა მოგვიანებით პრომეთეელების დადგომა თურქეთში ნაციონალისტურად განწყობილი რადიკალური მოძრაობების და პიროვნებების გვერდით.
პრომეთეელებს ათამაშებდნენ გარემოებები. ევროპული დიპლომატიური ისტორიის კონტექსტში ჩაძირულები ისინი დასჯაბნა სახელმწიფოთა ცინიზმმა. ეს სახელმწიფოები პრომეთეელებს მხარს უჭერდნენ მხოლოდ მაშინ როდესაც ეს მათთვის სასარგებლო იყო. პრომეთეელების სიმართლეზე უფრო მნიშვნელოვანი მათთვის მათი სახელმწიფოებრივი ინტერესები იყო.

პრომოთეიზმი 7

 გერმანული ცთუნება და ამერიკული მფარველობა
1939 წლის გeრმანულმა აგრესიამ პოლონეთში “პრომეთეს” დააკარგვინა ძვირფასი მოკავშირე. გერმანელების მიერ პარიზის ოკუპაციის შემდეგ “პრომეთემ” არსებობა შეწყვიტა როგორც “პოლონურმა გამონაგონმა”. პოლონეთში რა თქმა უნდა სდევნიდნენ საბჭოთა კონტროლის ქვეშ დარჩენილ პრომეთეელებს.

პრომოთეიზმი 6

თურქეთისა და საბჭოთა კავშირის ურთიერთობები:
 მათ გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვთ მოძრაობისათვის. პრომეთეელთა შორის ფაქტიურად მხოლოდ თურქულენოვან ლტოლვილებს დარჩათ ჯერ კიდევ რაღაც კერა, რაღაც ქვეყანა რომელიც არაა დაპყრობილი წითელი არმიის მიერ რომელიც შეიძლება გადაიქცეს მათთვის ნაცვალ სამშობლოდ (და ძალიან ხშირად ამყვან მშობლიურ ქვეყნად) სადაც ისინი არ იქნებიან მეტისმეტად ამოვარდნილნი კალაპოტიდან. უკრაინელებს, ქართველებს არ აქვთ ეს შანსი. სტამბოლი ამავე დროს ამ წლებში გადაიქცა გამოცემის

პრომოთეიზმი 5

 «პრომეთე” პანთურქიზმ-პანთურანიზმის წინააღმდეგ
 1910-ანი წლების "ნასრედინ-ჟურნალის" თურქი პერსონაჟები.
«პრომეთეს გამოცემის 12 წლის მანძილზე იქ დაბეჭდილი 30-ოდე წერილი ეხება უშუალოდ თურქეთს. წერილები დაწერილია თურქეთით დაინტერესებული კავკასიელების მიერ. თურქეთი საბჭოთა კავშირის გვერდით იძლევა წარმატებული რევოლუციის კონტრ-მაგალითს  (მოდერნიზაციისა და გასაეროობის, ლაისიზმის აზრით) რომელსაც არ გამოუწვევია არც ეკონომიკური კატასტროფ;ა და არც ისეთი ჩაგვრა როგორსაც განიცდის საბჭოთა მოსახლეობა (თურქეთის რესპუბლიკის მეათე წლისთავს